eg24

Malign melanomda tek sorumlu günes mi?

Günesin zararli isinlarinin etkisiyle benlerde görülen artis ve degisimler, ciddi bir saglik sorununun da habercisi olabiliyor. Son dönemde 15-19 yas arasindaki ergenlerde, özellikle de kizlarda görülen melanom artisi dikkat çekiyor. Erkeklerde yüz ve gövdede, kizlarda ise bacak ve kalçalarda daha sik görülen malign melanomdan korunmak için bilinçli güneslenmek, solaryumdan kaçinmak, kendi kendine deri muayenesi ve düzenli doktor takibi büyük önem tasiyor.

Günes isinlarinin deri kanserine neden olabilecegine söyleyen Neolife Tip Merkezi, Danisman Hekim, Plastik, Rekonstrüktif ve Estetik Cerrahi Uzmani Prof. Dr. Sidika Kurul “Cilt, günes isinlarina maruz kaldiginda kizariklikla ilk tepkisini verir. Günes enerjisi yogunlugu fazla veya günes altinda uzun süre kalinmis ya da cilt asiri hassas ise günes yanigi gelisir. Günes isinlarinin epidermis (üst deri) veya dermisi (epidermisin bir alt tabakasi) etkilemesi ile degisik derecelerde DNA hasari ortaya çikar. Bu DNA hasari, çesitli mekanizmalarla onarilmaya çalisilir. Hasarin onarilamamasi sonucunda mutasyonlar meydana gelir. UVA ve UVB’ nin etkiledigi deri tabakalarinda olusan mutasyonlar ise kanser olusumunu tetikler. Bu kanserler içinde en önemli olan, malign melanomdur.” diyor.

Malign melanom risk faktörlerine dikkat!

UV isinlari: Yapilan tüm çalismalar; bebeklik, çocukluk veya ergenlik dönemlerinde günes yanigi geçiren kisilerin melanom riskinin ömür boyu yüksek oldugunu gösteriyor. Özellikle açik tenli, mavi/yesil gözlü ve güneste kaldigi zaman cildi hemen kizaran kisiler ciddi oranda melanom riski tasiyor. Çocuklukta bir kez yüksek dozda günes isinina maruz kalma sonucu olusan ve su toplamasinin eslik ettigi günes yanigi, malign melanoma yol açabiliyor. Çocuklukta ve ergenlikte bu sekilde günes yanigi geçiren kisinin hayati boyunca melanoma yakalanma riski, geçirmeyenlere oranla 2 kat daha fazla bulunuyor.

Benler: Dogustan var olan dogum lekeleri veya erken çocukluk döneminde gelisen melanositik lezyonlar (benler), anormal görünümlü (atipik) benler ve günes lekeleri melanom açisindan risk olarak kabul ediliyor. Ancak melanom öncüleri olarak potansiyel rolleri hala tartisiliyor. Birçok melanom hastasinda, melanomun öncü lezyonuna (ben) ait dokusal (histolojik) belirtiler görülüyor ve bazi benlerin melanom öncüsü olabilecegi kabul ediliyor. Asil önemli olan önceden var olan veya sonradan ortaya çikan benin; seklinde (asimetri, kenar düzensizligi), büyüklügünde ve renginde bir degisiklik olup olmadigidir. Çogunlukla melanomun ilk belirtisi olarak kabul edilen bu degisikliklerden birisi fark edildiginde, uzman görüsünün alinmasi gerekiyor.

Kisisel ve ailesel özellikler: Melanom hastalarinin yüzde 10’unda ailede melanom öyküsünün bulunduguna dikkat çeken Kurul, bir veya daha fazla birinci derece akrabada (ebeveyn, kiz/erkek kardes, çocuk) melanom görüldügünde riskin arttigini belirtiyor.

Günes isinlarindan çocugunuzu koruyun

Yaz aylarinda ciltleri günes isinlarindan kolaylikla etkilenen bebek, çocuk ve gençler için korumanin önemini vurgulayan Kurul, “Bebeklerin cildi yumusaktir ve kolayca yaralanir. Çocuk ve ergenlerin derileri ise yaslilara göre daha çabuk iyilesir; fakat cilt, günes isinlari nedeniyle olusan yaralanmalara karsi kendini koruyamaz. Günese maruz kalma süresi arttikça cilt kanserlerine yakalanma ihtimali de o oranda artar. Özellikle yaz aylarinda açik alanlardaki sosyal aktivitelerde ve deniz kenarinda mutlaka günes koruyuculari kullanilmalidir. Ama en önemlisi kullanilan günes koruyucularinin hem UVA hem de UVB’ ye karsi etkili olduguna, suda ve terleme ile koruyucu özelliklerini yitirmedigine dikkat edilmesi gerekir. Yüz ve ellere 30 faktörün üstünde koruyucu krem sürmek, günes gözlügü kullanmak, genis kenarli sapka, uzun kollu giysiler ve uzun paçali pantolon giymeye dikkat etmek deri kanserinden korunmada en önemli hususlardir. Öglen saatlerinde (günes isinlarinin kuvvetli oldugu (11:00 - 15:00 arasi) çocuk/ergen ve gençlerin kapali mekanlarda kalmalarini saglamak korunma ve korumanin en etkin yoludur. Bunun disinda, tüm cilt düzenli araliklarla kontrol edilmeli ve herhangi bir lezyonun ortaya çikmasi halinde mutlaka doktora basvurulmalidir. Bu yas grubunu günes isinlarindan korumak okul, aile ve toplum egitimi ile mümkündür.” diyor.