eg24

Ilkögretim yillarindan baslayarak tüm egitim hayati boyunca çogu ögrenci için sinav, “endise” anlamina geliyor. Sinav heyecani dogru yönetildigi takdirde kisinin basarisini artirirken, kontrol edilemeyen heyecan ögrencinin basarisiz olmasina yol açiyor. Memorial Saglik Grubu’ndan Çocuk ve Ergen Psikiyatristi Uz. Dr. Humen Can Elmi, sinav stresinin nedenleri, belirtileri ve tedavisi hakkinda bilgi verdi.

Ögrenci performans kaygisi nedeniyle kendini suçlayabilir

Sinav heyecani “performans kaygisi” olarak da yorumlanabilir. Herhangi bir alanda yasanan basarisizligi genellestirerek kisinin kendi beceriksizligi olarak algilamasi olarak tanimlanan performans kaygisi, ögrencinin bir sinavda yasadigi basarisizligi “Ben bir sinavda basarisiz oldum” yerine “Ben basarisiz biriyim” olarak algilamasina yol açar.

Heyecani dogru kontrol etmek önemli

Performans kaygisi; zihinsel, fizyolojik ve duygusal belirtiler seklinde görülebilir. Kalbin hizli çarpmasi, el titremesi, terlemesi gibi fizyolojik belirtilere; panik, gerginlik, sinirlilik, sürenin yetmeyecegini düsünmek gibi duygusal belirtiler eslik eder. Kaçma davranislari, bilerek ders kaçirmak, sinava girmeyecegini ifade etmek gibi davranis belirtileri de ortaya çikabilir. Sinav heyecani yüzünden sistemi yargilamak ve “Ben zaten sisteme inanmiyorum” gibi nedenler üreterek kaçis eyleminde bulunmak da siklikla görülen bir davranis biçimidir. Heyecan eger dogal bir tepki olarak degerlendirilirse basariya dönüstürülebilir. Bu nedenle heyecanin kontrol edilebildiginde basariyi getiren önemli faktör oldugu unutulmamalidir.

Ailenin tavri çocugun kendini suçlamasina neden olur

Sinav stresine bagli olarak ortaya çikan performans kaygisi çesitli nedenlerle ortaya çikabilir. Ögrencinin akademik anlamda sinava hazir olmamasi buna yol açabilir. Genellikle ailenin neden oldugu yüksek beklentiler ve duygusal yaklasimlar da önemli bir nedendir. Örnegin; “Senin için ne kadar fedakarlik yaptik. Baban çok çalisti ve dershane parasini hazirladi” ya da “Sen ailemizin gururusun, sen zaten basaracaksin” gibi beklentileri yüksek tutan ifadelerin kullanilmasi çocuk üzerinde bir baski olusturur. Aileler genellikle baski yapmadiklarini ifade etse de, bu sözler baski anlamina gelir. Kiyaslamalar, bu stresin en önemli faktörlerden biridir. Çocugun arkadaslari ya da tanimadigi birileri ile kiyaslanmasi, bir süre sonra benzer davranislar göstermesine neden olacaktir. Ögrenci, “Herkes kesin benden daha yüksek not alacak” seklinde düsüncelere kapilabilmektedir.

Sinav stresi ile basa çikmak mümkün

Dogru beslenmek, uyku düzeni ve spor yapmak önemlidir. Bilissel terapi ile asil hedefin basarili olmak için çaba göstermek oldugu anlatilmalidir. Aile, beklentisini dogru ayarlamalidir. Ailenin tüm bu yaklasiminin yaninda, istenilen normal heyecan tepkisi de ortaya çiktiginda basari gelecektir.

Mutlaka uzman yardimi alinmali

Ögrencinin heyecani deneme sinavlarinda gözlemlendiginde, eger bu heyecan basariyi düsürüyorsa mutlaka bir uzman yardimi alinmalidir. Ögrenci derslerinde ve okul yasaminda çok basarili ise, ancak deneme sinavlarinda ayni basariyi gösteremiyorsa sinav stresinin tedavi edilmesi gerektigi anlasilmalidir.