Nefes almak, canli olmak anlamina gelen Spiritüalite, kronik agrilarin azaltilmasi ve kontrol altina alinmasinda önemli bir kavram. Öyle ki yapilan çalismalar, stresle bas etmede, hastaligin iyilesmesinde, depresyonun giderilmesinde, madde bagimliliginin önlenmesi ve birakilmasi gibi birçok hastalikta spiritüalite önemli bir yere sahip.
Insanlar için yasamda en ürkütücü sey hayatinin kalan kismini agrilar içinde geçirmek olsa gerek. Eski çaglardan beri agriya çare arama, insanoglunun önemli ugraslari arasinda olmustur. Gerekçeleri farkli farkli olsa da agrilar kisinin yasamini olumsuz etkilemekle birlikte yasami da çekilmez hale getirebilmekte çogu zaman.
Üsküdar Üniversitesi Saglik Hizmetleri Meslek Yüksek Okulu Müdürü Prof. Dr. Gülten Kaptan, agrinin sadece doku hasarinin bir göstergesi degil, ayni zamanda bas etme yetenekleri, sosyo-ekonomik durum, kültürel geçmis, psikolojik degis¬kenler, entelektüel durumlardan etkilenen kompleks bir kavram oldugunu söyledi.
Kronik agrinin kontrolünde yer alan multidisip¬liner ekiplerin yalnizca psikososyal alandaki uzman¬liklariyla gündeme geldigini belirten Kaptan, çogunlukla spiritüel gereksinimlerin kisitli olarak ele alindigini ifade etti.
Kaptan, oysaki kronik agrinin kontrolünün, psikososyal-spiritüel modelin birlestirilmesini vurguladigini kaydetti.
“Spiritüalite, Latince “spiritus”tan gelmektedir; “ne¬fes almak”, “canli olmak” anlamindadir. Daha genis tanimiyla hayati hissetmektir. Spiritüel degerler ve inançlar bir varlik ya da güce inancin çok ötesinde bir olgudur ve saglik, hastalik, ölüm, günah, ölüm sonrasi yasam ve baskalarina karsi sorumluluk ko¬nularindaki inançlari içerir.”
Prof. Dr. Kaptan spiritüalite’nin bir çok hastalikta önemli bir kavram oldugunun da altini çizdi.
“Spiritüalite, stresle bas etmede, hastaligin iyilesmesinde, depresyonun giderilmesinde, madde bagimliliginin önlenmesi ve birakilmasinda, kalp hastaliklarinda ve yüksek tan¬siyonu önlemede agri gidermede, engelleri düzelt¬mede ve mortalitede azalmayi saglamaktadir, çalismalar bunu göstermektedir. Insanin spiritüel yönü, fiziksel, duygusal, sosyal yönü kadar önemlidir ve bu boyutlarla iliskilidir. Bu nedenle göz ardi edilmemelidir. Ya¬sami tehdit eden bir hastaligi olan bireylerin varolus mücadelesi, onlarin kendilerini iyi hissetmelerinin temelini olusturur. Kanserli hastalarla yapilan baska bir çalismada yüksek düzeyde spiri¬tüel iyiligin önemli derecede fiziksel semptomlarin tedavisinde etkili oldugu gösterilmistir.
Kronik hastaligi olanlarda yapilan bir çalismada hastalarin yedi spiritüel gereksiniminin karsilanmasinin, çogunlukla korkunun giderilmesi, hayatin anlam bulmasi ve umutlarin artarak kendilerini dinç hissetmelerini sagladigi bildirilmistir. Kronik agrisi olan kisiye güç ve ümit ve-ren, yasamin anlamini saglayan degerler sisteminde bozulma bireyde spiritüel distres olarak tanimlana¬bilir.”
Prof. Dr. Gülten Kaptan hastalarin spiritüel yönelimlerine iliskin ifadeleri ve davranis¬larina iliskin de sunlari söyledi.
“Hastanin Allah’a inanci, dua etme, dini me¬kanlar (cami, kilise
vb), dini liderler hakkindaki ifa¬deleri, Spiritüel kitaplar (Kuran, Incil
vb) ve sembollerin (muska, haç
vb) bulunmasi, cesaretsizlik, anksiyete, her zamanki spiritüel uy¬gulamalara katilmasindaki yetersizlik, isteksizlik, aglama, suçluluk ifadesi, spiritüel güveninin azal¬masi, deger sistemlerini inkar etme, reddetme, yasamin anlam ve amacini kaybet¬me, umudunu, spiritüel inancini kaybetme, sevdikleriyle görüsmeyi, tedaviye katilmayi reddetme, ölmek istedigini ifade etmesi.”
Hayatin kalan kismini agrilar içinde geçirmek son derece ürkütücüdür diyen Kaptan, kronik agrilarin ortaya çikisinda en önem¬li faktörün organik bir neden olsa da agrinin gelisme¬sine psikolojik, sosyal ve spiritüel faktörlerin etki ettigini söyledi. Kaptan;
“Feedback yoluyla sisteme geri dönüp psiko¬lojik ve davranissal reaksiyonlara yol açarak agrinin daha da kötü algilanmasina neden olabilmektedir. Bu nedenle, Spiritüel bakim, hastanin dini uygulamalari, kisisel inançlari, deger¬lerini destekleyen tüm bakimlar önemsenmeli ve göz ardi edilmemelidir.”