eg24

Günlük yasamin kosusturmasi içinde önemsenmeyip, tedavisi geciktirilen unutkanlik, bunama hastaligina ya da depresyona isaret ediyor olabilir. Memorial Hizmet Hastanesi Psikoloji Bölümü’nden Uz. Psikolog Sevda Sevimli Yurtseven, unutkanlik nedenleri, tedavi yöntemleri ve nöropsikolojik testler hakkinda bilgi verdi.

Depresyonla birlikte unutkanlik ortaya çikabilir

Depresyon, derin bir üzüntü hali içinde olup, sikinti, aglamalar, uyku bozuklugu, fiziksel durgunluk, hiçbir seyden zevk alamama, unutkanlik, konsantrasyon güçlügü gibi belirtilerden olusan bir tablodur. Depresyondaki kisi; kendi hayati, gelecek, diger kisiler ve olaylar ile ilgili olumsuz kavramlari zihninde gelistirmeye yatkindir. Bir olaydan genelleme yaparak her seyin olumsuz ve kötü gittigine dair çikarimlarda bulunabilir. Depresyonla beraber; is performansinda düsme, algilama sorunlari, esyalarin yerini unutma, yeni bilgileri daha önceki performansindan düsük sekilde ögrenebilme ve odaklanamama gibi sorunlar siklikla görülmektedir.

Bunama ileri yaslarda daha sik görülüyor

Yasli bir kisinin unutkanlikla ilgili sikayetleri varsa, çevre tarafindan oldukça normal karsilanabilir. Normal yaslilik unutkanliginda kisi, günlük yasaminda tümüyle bagimsizdir. Kendi islerini halledip, planlama yapabilmektedir. Ancak çagimizin hastaligi olan bunama(demans), yasam süresinin uzamasiyla beraber insani tehdit eder duruma gelmistir. Özellikle “Alzehimer Tipi Demans” yaslilik öncesi ve yaslilikta en çok görülen bunama nedenidir. Bu hastaligin baslangiç döneminde tani koymak oldukça güç oldugundan, gerçek sikligi saptamak çok mümkün görünmemektedir. Genel olarak 65 yasin üstündeki nüfusta %2-4 arasinda görülür ve 75 yas üstü siklik artmaktadir. Hafif demansli kisilerde iste ve ev disinda bagimsizlik bozulmaya baslamaktadir. Orta demanslilarda bagimlilik artar, kisi yasami ve kendi bakiminda sorunlar yasar. Agir demansli hastalarda ise sürekli bakim gerekir ve kisi tümüyle çevresine bagimli hale gelmistir.

Hastanin günlük yasantisini olumsuz etkiliyor

Hafif evredeki demansli hasta çalisiyorsa isinde verimliligini yitirir. Yakin geçmise ait olaylarin hatirlanmasinda güçlük çekme, ayni sorularin tekrarlanmasi ve kelime bulma güçlükleri hastanin yakinlarinin dikkatini çeken baslica özellikler arasinda yer almaktadir. Hasta kendi bildigi mekanlari dolasabilse de, yabanci mekanlarda kaybolabilir. Yeni telefon numaralarini ögrenememe, yemek yaparken malzemeleri unutma ve uyku kalitesinde bozulma görülmektedir. Bu bozukluklarla beraber depresyon da tabloya eslik edebilir.

Unutkanliginizin nedeni Depresyon mu? Bunama mi?

Unutkanlikla ilgili durumlarda nöropsikolojik degerlendirme, nörolojide yardimci muayene yöntemlerinden biridir. Bu muayene beyin-davranis iliskisi temeline oturan nöropsikolojik testlerle gerçeklestirilmektedir. Alzheimer hastaliginin erken dönemlerinde beynin hareket ve duyu sistemleri disinda kalan bölgeler de etkilenmektedir. Beyin bölgelerinin aracilik ettigi mental islevleri degerlendiren ve bunlardaki bozulmalari gösteren nöropsikolojik testlerdir. Klinik olarak özellikle ayirt edilmesi zor olan depresyon ve bunamanin ayirt edici tanisinda nöropsikoloji yardimci olmaktadir. Bu tip testlerle; hastanin basit dikkat, dikkati sürdürme, bellek, soyutlama, planlama, görsel mekansal algi ve yapilandirma özelliklerine bakilip unutkanligin neye bagli olduguna dair fikir olusturulabilmektedir.