eg24

Günümüzde kanser, gelismis tani metotlari sayesinde erken teshis edilen ve tedavi edilebilen bir hastaliktir. Ancak uygulanan kanser tedavisi, hastalik sonrasi yasam kalitesini olumsuz etkilemektedir. Kadin sagligi açisindan degerlendirildiginde kanser tedavisinde kullanilan ilaçlar (kemoterapi) ve isin (radyoterapi) üreme sistemini olumsuz etkileyerek kisirlik, erken menopoz ve gebelik kayiplarina yol açmaktadir. Memorial Antalya Hastanesi Tüp Bebek Merkezi Sorumlusu Op. Dr. Batu Aydinuraz kanser tedavisinin üreme sagligi üzerindeki etkilerini ve bu etkilerden korunma yollarini anlatti.

Kanser tedavisi en çok yumurtalik ve rahmi etkiliyor

Yumurtaliklar ve rahim kadin üreme sisteminde kanser tedavisinin olumsuz etkiledigi 2 önemli organdir. Kanser tedavisinde kullanilan kemoterapi ilaçlari ve radyoterapi, kanser hücresi yaninda normal hücrelerin de ölümüne sebep olmaktadir. Yumurtalik dokusunda yumurtalarin erken ve kitlesel ölümü kisirlik ve erken menopoza yol açabilir. Rahim üzerindeki olumsuz sonuçlar ise sadece çocukluk döneminde ergenlik öncesi kanser tedavisi için maruz kalinan radyasyonun etkisi ile olusmaktadir. Rahim gelisimi ve kanlanmasi bozuldugu için bu kisiler eriskin yasa ulasir ve hamile kalirlarsa, düsükler, erken dogum gibi olumsuzluklari yasayabilirler. Kemoterapinin ise ne çocukluk döneminde ne de eriskinlik döneminde rahim üzerinde olumsuz bir etkisi yoktur.

Yas, tedavi sekli ve süresi belirleyici faktörler

Hastanin yasi ve kanser tedavisinin sekli ve süresi kanser tedavisi ve/veya sonrasinda kisir kalma riskini belirleyen faktörlerdir. Yas ilerledikçe dogal olarak yumurtalik rezervi de azalma gösterir. Genç yasta ve rezervi daha fazla olan bir hastanin yumurtalik dokusunda kemoterapi tedavisi sonrasi yumurta kalma sansi ileri yasta ve rezervi daha az olan bir hastaya kiyasla daha fazla olacaktir. Baska bir deyisle hasta ne kadar genç ise tedavi sonrasi erken menopoz ve kisirlik riski de o oranda az olacaktir. Tedavinin sekli ve süresi kanser tedavisi sonrasi kisirlik riskini belirleyici bir diger faktördür.

Koruyucu önlemler alinmali

Tedaviye baslamadan önce dogurganligi koruyucu islemlerin yapilmasi büyük önem tasimaktadir. Embriyo dondurma, yumurta hücresi dondurma (oosit) ) ve yumurta dokusu dondurma kanser tedavisine bagli kisirliktan korunmanin 3 yoludur.

• Embriyo dondurma sadece evli hastalarda uygulanabilir. Islem bir tüp bebek tedavisidir. Kisirliktan korunmada en basarili yöntemdir, zira dondurulup çözülen embriyo basina gebelik oranlari %30 düzeyindedir.

• Evli olmayan eriskin hastalar yumurta hücresi dondurma (oosit) islemi düsünülmesi gereken bir seçenektir. Islem ayni embriyo dondurmada oldugu gibidir. Tek fark yumurta toplama isleminden sonrasidir. Embriyo dondurmada sperm ile döllenip saklanan yumurtalar burada döllenmeden dondurulmaktadir. Ne var ki islemin basari orani embriyo dondurmadan daha düsük olup, dondurulup çözülen oosit basina canli gebelik orani %10-15'tir.

• Embriyo ve oosit dondurma için zamani olmayan veya tibbi olarak buna engel bir durumu olan hastalar ile çocuk çagi kanser hastalarinda düsünülmesi gereken bir seçenektir. Islem digerlerinden farkli olarak ameliyat gerektirir. Genellikle kapali ameliyat olarak bilinen laparoskopi ile girilerek yumurtaliklardan bir veya her ikisi alinarak küçük parçalar halinde dondurulmaktadir. Yumurtalik dokusu dondurma hala deneysel bir islem olarak kabul edilmektedir, zira gerçek basari orani henüz bilinmese de diger iki islemden daha düsüktür.