Trans Yağın Zararları Nelerdir?

[eg24]

Doğru miktarlarda aşırıya kaçılmadığı zaman tereyağında bulunan trans yağlar tüketildiğinde sağlık açısından hiçbir tehlikeye yol açmaz. Ancak gereğinden çok fazla miktarda trans yağların tüketimi, sağlık üzerinde olumsuz bazı durumların husule gelmesinde rol oynar. Doğal olan trans yağlar kanser gibi hastalıkların üstesinden gelmede bile faydalıdır. Ancak kimyasal işlem görenler sağlığı tehlikeye sokuyor. İşte trans yağ hakkında bilinmesi gereken her şey.

Trans yağların zararları

Hidrojenasyon oda sıcaklığında normalde sıvı olarak bulunan çoklu doymamış yağları yine oda sıcaklığında katı halde bulunan margarin ve diğer katı yağ türevlerine çeviren kimyasal bir işlemdir.

Bu katı ya da trans yağları üretmek için üreticiler soya, mısır, pamuk tohumu veya kanola gibi özütünü alma işleminden sonra tamamen bayatlamış halde bulunan ucuz yağları nikel oksit gibi küçük metal taneleriyle karıştırırlar. Nikel katalistiyle beraber bulunan yağ daha sonra yüksek basınçta ve sıcaklıkta hidrojen gazına maruz bırakılır. Daha sonra sabun benzeri emülsiyonlaştırıcı (sütsüleştirici madde) maddeler ve nişasta sıkıştırılarak daha iyi bir kıvam elde etmek için bir karışım haline getirilir. Fakat yağ karışımı bir kez daha buharlı temizleme adı altında yüksek sıcaklığa maruz bırakılır. Bu işlem yağ karışımının hoş olmayan kokusunu giderir.

Margarinin iştah kaçırıcı doğal rengi ağartmayla ortadan kaldırılır. Daha sonra tereyağa benzetmek için boyalar ve güçlü kokular ilave edilir. Son olarak da karışım basınçla sıkıştırılarak ve küpler halinde paketlenerek sağlıklı yiyecek adı altında raflarda satılmak için yerini alır. Hidrojenasyon trans yağ içeren yiyeceklerin raf ömrünü uzatır, yapısını değiştirir ve bu yiyeceklere tat sabitliği sağlar.

Görüldüğü gibi trans yağ üretiminin temeli olan hidrojenasyon yöntemi çok yüksek sıcaklıkların (260ºC civarları) ve basınçların kullanıldığı tamamen doğal olmayan bir kimyasal işlem sürecidir. Bu kadar yüksek sıcaklık ve basınca maruz kalan doymamış bitkisel yağ molekülleri sağlığımız için tamamen zararlı hale gelmektedir.

Bunların yanında hidrojenasyonda kimyasal reaksiyonu ilerletmek için kullanılan nikel gibi katalistler de insan vücudu için son derece zararlıdır. Bu nikel taneleri hidrojenasyon işleminden sonra çıkarılsa da kalıntıları üretilen yeni trans yağlarda ya da margarinlerde kalmaktadır.

Fakat sağlığımızı tehdit eden bu trans yağlar sadece hidrojenasyonla üretilmemektedir. Ticari olarak üretilen sebze yağlarında da koku giderme sürecinde yüksek basınç ve sıcaklık trans yağların üretilmesine neden olabilmektedir. Yine de bu yağlar trans yağ içerse de içermese de doğal olmayan yüksek basınç ve sıcaklık uygulamaları sağlığımız için zararlı ürünler elde edilmesine neden olmaktadır.

Trans Yağların Zararları Nelerdir?
Bilimsel çalışmalarda yapay olarak üretilen trans yağların hiçbir faydasının olmamasının yanında bu yağların sağlık için birçok zararları olduğu ortaya çıkmıştır. Trans yağların bilinen zararları şunlardır:

– Kötü kolesterol olarak bilinen düşük yoğunluklu lipoproteinin (LDL) miktarını artırır. Kötü kolesterol arterlerde (atardamarlarda) birikerek anormal plak oluşumuna neden olur ve damarlardaki kan akışını bloke eder. Bu da damar sertleşmesine neden olur.

– İyi kolesterol olarak bilinen ve fazla kolesterolü karaciğere göndererek damarların temizlenmesini sağlayan yüksek yoğunluklu lipoproteinin miktarını azaltır.

– Damar sertleşmesine neden olan trigliserit yağ asitlerinin miktarını artırır.

– Toplam kolesterol miktarını herhangi bir yağ çeşidine göre çok daha fazla artırır.

– Trans yağlar yüksek yoğunluklu lipoproteini ya da kötü kolesterolü artırarak diyabeti (şeker hastalığını) de tetikler.

– Doymuş yağlar kolesterolü artırır fakat kalp hastalıklarına neden olmaz. Fakat trans yağlar kötü kolesterolü artırıp iyi kolesterolü azalttığı için doğrudan kalp hastalıklarına neden olur. Yani burada önemli olan nokta yüksek kolesterolün tek başına kalp hastalıklarına neden olmadığıdır. Örneğin 1920’lere kadar Amerika’da kalp hastalıkları çok nadir görülen hastalık türüydü. Fakat 1920-30’lardan sonra özellikle Büyük Buhran olarak literatüre geçen ve tüm dünyayı etkileyen derin ekonomik kriz döneminde margarin tüketimi de artmış (çünkü insanlar büyük oranda fakirleştiği için tereyağı gibi nispeten daha pahalı yağları tüketemiyordu) ve kalp hastalıkları da zirve yapmıştır.

– Damarlarda enflamasyona neden olarak damarların yıpranmasına yol açar. Bu da ciddi kan pıhtılaşmalarına neden olarak kanın akışını engeller ve kalp krizi ve felç riskini artırır. Ayrıca iç kanama yoluyla yoğun kan kayıplarına hatta ölüme neden olabilir.

– Vücudumuz ve özellikle beyin için son derece önemli olan omega-3 yağ asitlerinin yapısını ve üretimini engeller. Bunun yan etkisi olarak bebeklerde beyin gelişimi olumsuz etkilenir ve çocuklarda dikkat bozukluğu, hiperaktivite ve otizm gibi hastalıkların ortaya çıkmasına neden olur.

– Anne karnındaki ceninin büyümesine etki ederek düşük kilolu doğumlara neden olur.

– Çok miktarda trans yağ tüketimi hücre zarının seçiciliğini azaltır. Bu da alerjenlere, sindirilememiş besinlere, virüslere ve potansiyel kanserojenlere davetiye çıkarır.