Gebelikte böbrek tasi tedavisi artik daha kolay

[eg24]

Yaklasik olarak her 150 gebeden biri böbrek tasi problemi yasamaktadir. Gebelerde tespit edilen tas sikliginda bir artis olmasa da var olan taslar gebelik ile beraber idrar kanallarindaki gevseme nedeniyle daha sik olarak idrar kanalina düserek agrili tablolarin yasanmasina neden olmaktadir. KadiköySifa Atasehir Hastanesi Üroloji Uzmani Op. Dr. Levent Gürkan gebelikte böbrek tasi tedavisi ve yeni tedavi yöntemleri ile ilgili en önemli sorulari yanitladi!

Gebelik zamaninda tas olmasa bile böbreklerde belli bir miktar sislige rastlamak dogal kabul edilmektedir. Bunun nedeni idrari böbrekten idrar kesesine ileten kanalciklarin gebelik ile büyümüs ana rahmi nedeniyle sikismasi yaninda gebelik sirasinda olusan hormonal degisiklikler de idrar kanallarini gevsetip görece siskinlige katkida bulunmasidir. Böbreklerdeki dogal kabul edilen bu sislik gebeligin 6 ila 10.haftasinda baslar ve dogumdan sonra 6.haftaya kadar sislik sürebilir. Bu tür sislikler agriya neden olmazken tek tarafli agriya neden olan böbrek sislikleri ise tas süphesi dogurmalidir.

Tanisi atlanmis bir böbrek tasi gebelerde böbreklere zarar vermek disinda erken doguma, preeklampsi veya izole yüksek tansiyona neden olabileceginden, dikkatli olunarak agrisi olan gebelerin tas açisindan degerlendirilmeleri ve tani atlanilmamasi önemlidir.

Gebelikte böbrek tasi tanisi koymak neden zordur?

Gebelikte tas tanisini koymak gebe olmayan hastalardaki kadar kolay degildir. Böbrek tasinin klasik bulgulari olan yan agrisi, bulanti, kusma ve sik idrar yapma hissi gebelerde tas hastaligi olmadan da görülürken, gebelerde büyüyen ana rahmine bagli olarak tas agrilari bel ve kasik gibi klasik konumlarindan farkli noktalarda hissedilerek agrinin doktor tarafindan yorumlanmasini da güçlestirebilir.

Gebelikte hangi yöntemlerle teshis konabilir?

Fizik muayenedeki güçlük yaninda gebede tas tanisi sirasinda kullanilabilecek görüntüleme yöntemleri de sinirlidir. Özellikle bilgisayarli tomografi (BT), intravenöz pyelografi (IVP), floroskopi gibi radyasyon içeren görüntüleme yöntemlerinin belli bir dozun üzerinde kullanilmasi anne karnindaki bebegin bedensel ve zeka gelisimine olumsuz etki etmenin yaninda kanser riskinin artmasina da neden olmaktadir. Bu radyasyon içeren yöntemlerin gebelerde, sadece diger yöntemlerle tani konulamayacak kadar karmasik ve anne veya bebegin hayatini tehdit eden durumlarda kullanilmasi uygun olacaktir.

Buna karsin radyasyon içermeyen bir yöntem olan ultrason anne karnindaki bebek için güvenlidir ve dolayisiyla tas süphesi olan gebelerde ilk tercih edilen görüntüleme yöntemi olarak rahatlikla kullanilabilmektedir. Gebelik döneminde dogal olarak gelismis olan böbrek sisligi veya henüz sislige neden olamayacak kadar yeni tikanikliga yol açmis taslarda ultrasonun tani koyma yetenegi belirgin olarak düsmektedir.

Manyetik rezonans görüntüleme (MR) gebelerde güvenle kullanilabilecek bir görüntüleme yöntemidir. Bu yöntem ile böbreklerde ve idrar kanallarinda olusan degisiklikler net olarak görüntülenebilmektedir. MR ile yasanan sorun tasin kendisinin MR’da belirgin bir görüntü vermemesidir. Bu nedenle MR idrar kanalinda bir tikanmanin oldugunu net olarak gösterebilirken darligin nedeni hakkinda net bir bilgi verememektedir.

Sonuç olarak böbrek tasindan süphelenilen bir gebede ilk tercih edilen görüntüleme yöntemi ultrason iken, tanisi konulamamis vakalarda MR, BT ve IVP’nin de sinirli kullanim alani vardir.

HER HASTA IÇIN KISIYE ÖZEL TEDAVI PLANLANMALI

Gebelerde böbrek tasi tedavisi nasil yapilir?

Tanisi konulmus taslarda hastanin genel durumu, gebeligin süresi, tasin büyüklügü ve konumu tedavinin genel hatlarini belirler.

Her seyden önce bilinmelidir ki taslarin yaklasik %70 kadar büyük bölümü agizdan ilaç tedavisi ile takip edildiginde kendiliginden düser. Bu nedenle agrisi ve bulantisi agizdan alinan ilaçlarla kontrol edilebilen ve böbrek sisligi kritik düzeyde ilerlemeyen tüm gebeler takip edilmektedir. Genel durumu kötülesen, agrisi ve bulantisi agizdan alinan ilaçlarla kontrol edilemeyen hastalarda ise ek tedavi yöntemlerine yönelmek gerekmektedir. Tedavide temel amaç hamile anne adayina ve karnindaki bebegine zarar vermeden idrar akiminin tekrar saglanmasi ve bunun ile birlikte agri ve bulantinin kontrol altina alinmasidir.

Geleneksel olarak bu yönde yapilan ilk tedavi üreteral stent takilmasi olmustur. Bu islemde böbrek ile idrar kesesi arasinda tas ile tikanmis olan kanala tasin yanindan geçecek sekilde bir kateter, bir lastik boru takilmaktadir. Bu lastik boru gebelik süresince hasta içinde kalmakta ve birçok gebede sikintilarin gebelikten sonra yapilacak kesin tedaviye kadar ertelenmesini saglamaktadir. Bazi gebelerde ise bu takilan boru tas agrisini kesmekte yetersiz kalmakta, idrar kesesinde hassasiyete ve agriya neden olmakta, sik tuvalete gitme ihtiyaci ile gebenin hayat kalitesini belirgin olarak düsürmektedir. Disaridan ses dalgalari ile tas kirma yöntemi olan ESWL’nin gebelerde kullanimi sakincalidir.

Son dönemde endoskopik aletlerde ve lazer teknolojisindeki gelismelere paralel olarak bu hastalar artik üreteral kateterlere mahkûm degildir. Ucunda isik ve kamerasi bulunan üreteroskop adi verilen özel cihazlarla idrar deliginden girilerek direkt görüs altinda idrar kanali boyunca ilerlenmekte ve tas ile karsilasildiginda lazer ile parçalanmaktadir. Üreteroskop adi verilen bu cihazlarin genel kullanimda olanlari rijit, sadece 5-7 derece egilmeye izin veren metal modelleridir. Oysaki gebelerde, özellikle ileri gebelik haftalarinda rahimleri belli bir boyutun üstünde oldugunda bu bükülemeyen modellerle tedavi güçlesmektedir. Fleksible adi verilen bir sonraki nesil bükülebilir üreteroskoplarla tedavinin gebelik döneminde de sunulmasi gündeme gelmistir. Bükülebilirlikleri ile ana rahminin baskisi altindaki idrar kanalinda rahatça ilerleyen bu cihazlarla hasta %70 ila 100 arasinda basari ile tastan arindirilmaktadir. Hastalar açisindan yüksek konfor saglayan bu yöntemin gebelerde tas tedavisinde altin standart olmasi beklenmektedir.